وسایل حفاظت فردی

OSHA ( انجمن ایمنی و بهداشت حرفه اي آمریکا) تاکید دارد که افراد در محل کار با لوازم حفاظت فردي تجهیز شوند. این تجهیزات باید بر اساس استاندارد OSHA و براي قسمت هایی از بدن که نیاز به حفاظت دارند و کار انجام میدهند مناسب باشد. انواع مختلف وسایل حفاظت فردي وجود دارند مانند دستکش ، ماسک ،گوشی و…

عوامل زیان آور محیط کار:

• عوامل زیان آور فیزیکی محیط کار
• عوامل زیان آور شیمیایی محیط کار
• عوامل زیان آور بیولوژیکی محیط کار
• عوامل زیان آور ارگونومیکی محیط کار
• عوامل روانی محیط کار

عوامل زیان آور فیزیکی محیط کار

• صدا (صوت)
• ارتعاش
• نور (روشنایی)
• گرما
• سرما
• فشار
• پرتو
• پرتوها، گونه اي از انرژي هستند که در خلاء یا ماده منتشر می شوند و به دسته پرتوهاي یونیزان (اشعه X، آلفا، بتا و گاما) و غیریونیزان (امواج رادیویی و تلفن همراه، امواج میدان هاي مغناطیسی، MRI ،لیزر، فرا بنفش و مادون قرمز) دسته بندي می شوند.

اثرات زیست شناختی پرتوهاي یونیزان

• اثرات زودرس: آسیبهاي مرکز خونساز، آسیب هاي دستگاه گوارش و آسیب هاي دستگاه اعصاب مرکزی
• اثرات دیرس: اثرات ارثی (ژنتیکی)، کاهش طول عمر، آب مروارید، سرطان پوست (در پزشکان پرتوشناس) سرطان خون

اثرات زیست شناختی پرتوهاي غیریونیزان
قرمزي پوست، تیرگی پوست، سرطان پوست، التهاب ماتحمه و قرنیه چشم، آب مروارید، اثر بر غدد تولیدمثل، بروز
اختلال در دستگاه تنظیم دماي بدن

عوامل زیان آور شیمیایی محیط کار

یکی از عوامل زیان آور و خطرآفرین براي افراد شاغل، مواد شیمیایی هستند. این مواد بصورت جامد، مایع، گاز و
بخار مورد استفاده قرار گرفته و یا در جریان کار تولید می شوند. شدت و نوع مسمومیت با انواع مواد شیمیایی
بستگی به چهار عامل دارد:

• نوع ماده شیمیایی
• راه ورود به بدن
• مدت تماس با ماده شیمیایی
• غلظت ماده شیمیایی

راه ورود به بدن: سموم از سه طریق تنفس، پوست، گوارش وارد بدن می شوند.

انواع عوامل زیان آور شیمیایی:

• گازها و بخارات
• ذرات معلق

عوامل زیان آور بیولوژیکی محیط کار

• بیماریهاي ناشی از ویروس ها: هپاتیت B ،هاري، ایدز، زگیل و نیوکاسل
• بیماریهاي ناشی از باکتري ها: سیاه زخم، بروسلوز، کزاز، سل و طاعون
• بیماریهاي ناشی از ریکنزیاها: تب کیو
• بیماریهاي ناشی از انگل ها: کرم قلابدار، شیستوزومیاز، جرب (گال) و تیفوس
• بیماریهاي ناشی از قارچها: هیستوپلاسموز، آسپرژیلوز، درماتوفیتوز، کچلی

در تقسیم بندي دیگر:

• عوامل پاتوژن هوابرد: باسیل توبرکلوزیس، ویروس آنفلوانزا، آبله مرغان و مننژیت
• عوامل پاتوژن خون برد: هپاتیت B-HIV

عوامل زیان آور ارگونومیکی محیط کار

ارگونومی از دو واژه یونانی ارگو به معنی کار و نوموس به معنی قانون گرفته شده است و از نظر لغوي قوانین کار است. ارگونومی عبارت است از تطابق علمی کار و محیط کار با مشخصات فیزیکی و روانی انسان. برخی از حیطه هاي عملکرد ارگونومی عبارتند از:

• آنتروپومتري (تن سنجی)
• فیزیولوژي کار
• فیزیولوژي محیط
• بررسی صدمات اسکلتی- عضلانی مرتبط با کار
• حمل دستی بار
• نوبت کاري
• بیومکانیک شغلی
• ایستگاه هاي کار

عوامل روانی محیط کار

• افسردگی، اضطراب، پرخاشگري در کارگران
• ارتباطات سازمانی بین کارگر و کارفرما (مالی)
• ارتباط مابین کارگر و همکاران (حسادت)

تمام تجهیزات و لباس های حفاظتی باید با طراحی هاي متناسب با نوع کاربرد، تولید شده و در شرایط بهداشتی و به شیوه صحیح نگهداری شوند. به دلیل تنوع سایز PPE ها در هنگام انتخاب آنها، باید سایز مناسب با فرد انتخاب گردد تا استفاده از آنها به راحتی صورت پذیرد.

وسایل حفاظت فردی اعم از گان، دستکش، ماسک، کلاه، روکفشی، عینک یا شیلد محافظ، براي محافظت در برابر مواجهات شغلی طراحی شده اند.

ایمنی و پیشگیری از حوادث شغلی:

هرگاه بهداشت در یک مفهوم ساده و کاربردي به صورت پیشگیري از بیماریها تعریف شود، آنگاه ایمنی را می توان به معناي پیشگیري از حادثه درنظر گرفت. به سخن دیگر کار ایمنی، همان پیشگیري از حادثه است. بنابراین درك پدیده حادثه بسیار اهمیت دارد.

ایمنی: عبارت است از درجه دور بودن از خطر

خطر: شرایطی است که موجب آسیب رسانی می شود. درواقع خطرها مانند مواد منفجره اي هستند که همه جا وجود دارند و بر اثر محرك هایی مانند خطاي انسانی، نارسایی در دستگاه مدیریت، خرابی دستگاه و غیره به حادثه تبدیل می شود.

حادثه: عبارت است از یک رویداد برنامه ریزي نشده و در نتیجه ناخواسته که موجب بروز زیان می شود.

شبه حادثه: رویدادي غیر منتظره، برنامه ریزي نشده و ناگهانی که منجر به ایجاد خسارت مالی و جانی نشود.

در جهان امروز به دلیل حوادث فراوانی که رخ می دهد، مسئله ایمنی بسیار مورد توجه همه قرار گرفته که بیمارستان ها نیز بایستی به این مسئله توجه کنند. در حقیقت توجه به نکات ایمنی موجب کاهش حوادث ناشی از کار می شود.

خطرات محیط کار بیمارستان براي گروه هاي شغلی مختلف:

الف) خطرات موجود براي پرسنل خدمات:

• فیزیکی: سروصدا، دماي نامناسب، جریان الکتریسته، سوختگی، وسایل تیز و برنده،
• شیمیایی: لاتکس، صابون، حلال ها، دترژنت ها، پاك کننده ها، مواد ضدعفونی کننده (آمونیاك، فنل، ید، کلرین)،
• بیولوژیک: بیماري هاي منتقله از راه خون، استنشاقی، پوستی (باکتري، ویروس و قارچ)،
• ارگونومیک: کار ایستاده یا نشسته طولانی، حرکات مکرر اندامها، بلند کردن، وضعیت نامناسب بدن
• روانی: استرس شغلی، شیفت کاري،

ب) خطرات موجود براي پرسنل مدیریت و دفع پسماندهاي بیمارستانی:

• فیزیکی: بریدگی و جراحت ناشی از مواد برنده در زباله ها، رادیاسیون، سروصدا، سوختگی ناشی از شعله مستقیم یا بخار، برق گرفتگی، تهویه نامناسب، رطوبت
• شیمیایی: لاتکس، دترژنت ها، مواد شیمیایی ضدعفونی کننده، مواد سیتوتوکسیک، اتیلن اکساید
• بیولوژیک: بیماري هاي منتقله از راه خون، استنشاقی، پوستی (زباله هاي آلوده به خون، ترشحات و نسوج پاتولوژیک)
• ارگونومیک: کار ایستاده یا نشسته طولانی، حرکات مکرر اندامها، بلند کردن، وضعیت نامناسب بدن
• روانی: استرس شغلی، شیفت کاری

وسایل حفاظت فردي (PPE):

وسایل حفاظت فردي تجهیزاتی هستند که براي حفاظت کارکنان از صدمات شغلی و یا بیماریهاي ناشی از تماس با مواد بیولوژیکی، شیمیایی، فیزیکی، الکتریکی، رادیولوژیک و غیره طراحی شده اند. این تجهیزات با توجه به نوع صدمه مورد انتظار و تماس شغلی متفاوت می باشند. وسایل حفاظت فردي مورد استفاده جهت پیشگیري از عفونت ضمن محافظت کارکنان و پیشگیري از ابتلاي آنان، مانع انتقال عفونت به سایر بیماران و افراد می گردد.

وسایل حفاظت فردي عبارتند از:

• کلاه
• محافظ صورت/ عینک
• ماسک
• گان
• پیش بند پلاستیکی
• دستکش
• لباس کار
• روکفشی

فاکتورهاي انتخاب وسایل حفاظت فردی:

استاندارد بودن، انطباق با افراد استفاده کننده، تناسب با فصل، شکل ظاهري، رنگ، کیفیت، سهولت استفاده، عدم مزاحمت جهت انجام کار، عدم ایجاد اثرات جانبی، مدت زمان استفاده، چند منظوره بودن، تاریخ انقضاء، نظر مصرف کننده، قیمت، جنس و غیره

اصول استفاده از وسایل حفاظت فردی:

• احتمال عفونت را کاهش می دهند ولی این احتمال را کاملا” از بین نمی برند.
• فقط در صورتیکه درست استفاده شوند، موثرند.
• جایگزین اصلی ترین جزء (شستن دست) نمی شوند.
• تمام کسانی که با بیمار بستري در تماسند از جمله پزشکان، پرستاران، کارکنان رادیولوژي، کارکنان آزمایشگاه،
• خدمات و غیره باید از وسایل حفاظت فردي استفاده کنند.

دستکش:

• پوشیدن دستکش می تواند فرد را در مقابل مواد خطرناك زیستی محافظت کند.
• مچ آستین گان را بپوشاند.
• فقط یکبار استفاده گردد.
• در صورت پارگی و آلودگی قابل مشاهده تعویض گردد.
• بین هر بار انجام مراقبت از بیماري که حامل میکروارگانیسم هاست، تعویض شود.
• پس از استفاده و پیش از ارائه مراقبت به بیمار دیگر، باید خارج و بلافاصله دست ها شسته شود تا از انتقال میکروارگانیسم ها به محیط یا سایر بیماران جلوگیري شود.

گان:

• براي حفاظت از پوست و جلوگیري از آلوده شدن لباس ها طی انجام پروسیجرهایی که احتمال پاشیده شدن خون یا ترشحات بدن وجود دارد، باید از گان تمیز و غیراستریل استفاده کرد.
• نوع گان انتخاب شده بستگی به میزان مایعی که احتمال مواجهه با آن می رود داد.
• گان باید یکبار مصرف و یا از جنس قابل شستشو باشد.
• آستین گان باید بلند و مچ آن کش دار باشد.
• گان باید یقه بسته باشد (باز یا یقه هفت نباشد)
• اندازه گان بایستی مناسب باشد و نواحی مورد نیاز بدن را بپوشاند. (بلندي گان باید تا زیر زانو باشد)
• گان باید ضدآب باشد و در غیر اینصورت باید یک پیش بند پلاستیکی روي آن پوشیده شود.
• در صورت آلودگی قابل مشاهده بلافاصله تعویض شود.

ماسک:

• براي حفاظت از غشاي مخاطی بینی و دهان در طی انجام پروسیجرهایی که احتمال پاشیدن خون مایعات و ترشحات بدن وجود دارد، لازم است از ماسک استفاده شود.
• ماسک باید روي بینی، دهان، چانه را بپوشاند.
• ماسک باید بوسیله بند یا کش پشت سر بسته شود.
• ماسک باید در صورت مرطوب شدن تعویض شود.
• ماسک را هرگز به گردن آویزان نکنید.
• پس از استفاده از ماسک دست ها را بشوئید.
• ماسک باید پس از استفاده معدوم گردد.

عینک محافظ / محافظ صورت:

• صرف نظر از تشخیص بیماري، زمانی که خطر آلودگی چشم ها و ملتحمه وجود دارد باید از عینک محافظ / محافظ صورت استفاده کرد. در موارد ذیل باید از عینک استفاده گردد:
• احتمال ترشح خون یا مایعات بدن
• هنگام انجام پروسیجرهاي تولید کننده آئروسل
• هنگام ارائه مراقبت و در تماس نزدیک با بیماري که دچار علائم حاد تنفسی است. (مانند سرفه و عطسه)
• هنگام کار در فاصله یک متري و یا کمتر با فرد مبتلا به بیماري حاد تنفسی
• حفاظت از چشم می تواند با وسایل ذیل صورت گیرد:
• محافظ صورت
• کلاه ایمنی با محافظ صورت
• عینک محافظ

محافظ پا:

• اگرچه معمولا” حفاظت از پاها در احتیاطات استاندارد وجود ندارد، اما براي حفاظت کارکنان امر مهمی محسوب می شود. پرسنل باید کفش هایی بپوشند که مقاوم به جذب مایعات باشد و کاملا” تمام سطوح پاها را فراگیرد. (نه صندل یا دمپایی)
• افرادي که موقع کار پاهایشان با مواد اسیدي و قلیایی تماس دارند، در رطوبت کار می کنند، در معرض سقوط اجسام سنگین قرار دارند، خطر برق گرفتگی آنها را تهدید می کند و… باید از کفش حفاظتی متناسب با نوع کار استفاده نمایند. افرادي که با مواد خورنده سرو کار دارند، از کفش لاستیکی بدون بند باید استفاده کرده و این کفش ها می بایست کاملا” پا و قوزك را بپوشانند. کفش کارکنانی که در آب و رطوبت کار می کنند باید از نوع لاستیکی با ساق هاي بلند تا زانو باشد. در صورت استفاده از روکفشی باید دقت نمود که ساق بلند (مچ شلوار را بپوشاند) و ضدآب باشد.

پوشیدن وسایل حفاظت فردی:

• پوشیدن گان

• طرز صحیح گذاشتن ماسک

• گذاشتن عینک/محافظ صورت

• پوشیدن دستکش

درآوردن وسایل حفاظت فردی:

• درآوردن دستکش

• درآوردن گان

• درآوردن عینک یا محافظ صورت

• درآوردن ماسک

ترتیب پوشیدن وسایل حفاظت فردی

• شستن دست ها
• پوشیدن گان
• پوشیدن کلاه
• گذاشتن ماسک
• محافظت صورت یا عینک
• پوشیدن دستکش

چند نکته در ارتباط با وسایل حفاظت فردي:

• هنگام استفاده از وسایل حفاظت فردي، مراقب آلوده نشدن خود، دیگران و محیط باشید.
• هرگز صورت و وسایل حفاظتی (مثل عینک، ماسک و … ) را با دستکش آلوده لمس نکنید.
• از لمس سطوح محیطی غیر از مواقع مراقبت از بیمار اجتناب کنید.
• هنگام درآوردن وسایل حفاظت فردي اطمینان داشته باشید که خود و سایر افراد را آلوده نکنید.
• وسایل یکبار مصرف را داخل سطل زباله عفونی بیندازید.
• وسایل چندبار مصرف را در یک ظرف بسته خشک (بدون محلول ضدعفونی) بیندازید

نتیجه گیري:

در سال هاي اخیر نگرش سازمان ها و جوامع نسبت به انسان دگرگون شده است. براساس این نگرش، توجه به سلامت و ایمنی محیط کار و سرمایه گذاري براي حفظ و ارتقاي آن به عنوان یک محور اساسی در توسعه پایدار سازمان ها، مورد توجه صاحبان صنایع و دولتمردان قرار گرفته است. در واقع یکی از عواملی که سبب بالار فتن بهره وري کارکنان می شود بحث ایمنی و سلامت حرفه اي است، که این مهم مستلزم کار حرفه اي و اساسی سازمان ها در این زمینه است.

انسان هاي تولیدي نیازمند داشتن فرهنگ کار ایمن هستند و لازم است در این خصوص اقدامات موثري صورت پذیرد. پیچیدگی کار مدیران تولیدي و صنعتی بدین خاطر است که تولید کالا و یا خدمات بخشی از کار آنان است و لازم است در کنار تولید کالا یا خدمات، هدف هاي دیگري را مورد توجه قرار دهند. از جمله این اهداف به حداقل رساندن حوادث، رعایت مسایل زیست محیطی، توجه به مسوولیت هاي اجتماعی، پرورش منابع انسانی و … است.

نکات کلیدي:

• سلامت شغلی تندرستی پرسنل، ارتباط آن با کار را بررسی می کند.
• مراقبت هاي بهداشتی و درمانی شاغلین از طریق معاینات بدواستخدام، معاینات دوره اي و معاینات دوره اي انجام می پذیرد.
• عوامل زیان آور در پنج دسته فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی، ارگونومیکی و روانی دسته بندي می شوند.
• ایمنی عبارت است از درجه دور بودن از خطر.
• حادثه: عبارت است از یک رویداد برنامه ریزي نشده و در نتیجه ناخواسته که موجب بروز زیان می شود.
• شبه حادثه: رویدادي غیر منتظره، برنامه ریزي نشده و ناگهانی که منجر به ایجاد خسارت مالی و جانی نشود.
• وسایل حفاظت فردي تجهیزاتی هستند که براي حفاظت کارکنان از صدمات شغلی و یا بیماري هاي ناشی از تماس با مواد بیولوژیکی، شیمیایی، فیزیکی، الکتریکی، رادیولوژیک و غیره طراحی شده اند که شامل کلاه، محافظ صورت/ عینک، ماسک، گان، پیش بند پلاستیکی، دستکش، لباس کار، روکفشی و …